Basketbol (
İngilizce:
basketball - sepet topu),
beşer kişilik takımlar halinde elle oynanan ve
topu, yüksekliği 3,05 m olan
pota adı
verilen çemberden geçirerek kazanmaya çalışılan takım oyunudur. Tüm dünyada
popüler olan bir spor türüdür. İlk olarak 1891 yılında
James Naismith tarafından oynatılmıştır.James
Naismith'in basketbolu Mayas kabilesinin tlahiotenie oyunundan esinlediği
düşünülmektedir.
Basketbol,
ABD'nin
Massachusetts eyaletinde,
Springfield Genç Erkekler Hıristiyan Birliği (
YMCA) Eğitim
Okulu'nda beden eğitimi öğretmeni olan
James Naismith tarafından
1891'de yaratılmıştır. Atlet ve beyzbolculara kış
antremanı yaptırmak amacıyla geliştirilen bu oyunda amaç, tahtadan yapılmış
sepetlere topun sokulmasıydı. İlk oynayış şeklinde, 7 kişilik iki takım arasında
20'şer dakikalık üç devre üzerinden oynanmıştır. Oyunun asıl hedefini sepetler
oluşturduğundan, Dr. Naismitih tarafından bu oyuna "sepet topu" anlamına gelen
basketbol' adı verilmiştir.
Basketbol, yaratılmasından kısa bir süre sonra YMCA'yı aşarak bütün okullara,
üniversitelere ve hatta semtlerde bulunan cimnastik salonlarına kadar
yayılmıştır. Gençlerde bu spora karşı uyanan istek ve heyecanda kulüpleri
basketbol şubeleri açıp takımlar kurmaya zorlamış ve böylece basketbol,
Amerika'nın en popüler ulusal oyunu haline gelmiştir.
Basketbolun
Avrupa'daki ilk denemesi,
1893 yılında
Paris'in Trevise sokağındaki eski bir jimnastik salonunda
yapılmıştır. Daha sonraları, özellikle
Birinci Dünya Savaşı sırasında, basketbolun Avrupa'da yayılmasında Amerikalı askerlerin büyük etkisi
olmuştur. Hızla gelişme gösteren basketbol böylece Avrupa'da en gözde sporlar
arasında yerini almıştır. Amerika,
1897 yılında erkeklerde, ardından
1900 yılında
bayanlar arasında ilk milli basketbol şampiyonlarını düzenleyerek, bu sporu ülke
çapında popüler hale getirmiştir. Amerikalılar milli spor olarak benimsedikleri
basketbolu,
1904 St. Louis Olimpiyat
Oyunları'nda kulüp takımları arasında maçlar düzenleyerek, Olimpiyat
Oyunları'na katılan tüm ülkelere tanıtmışlardır.
1905 yılında dünyanın en büyük spor salonlarından
New
York Madison Square Garden, kapılarını basketbola açmıştır.
Uzakdoğu'da da
1913 yılından itibaren
karşılaşmalar yapılmaya başlanmıştır. Böylece bu oyun birkaç yıl içinde
Kanada,
Fransa,
İngiltere,
Avustralya,
Çin ve
Hindistan başta olmak üzere, tüm dünya ülkelerine
hızla yayılmış, özellikle büyük kentlerdeki geniş spor alanlarında yapılan
üniversiteler arası karşılaşmalar, basketbolun seyirlik spor olarak yayılmasında
önemli katkılar sağlamıştır.
Uluslararası
Amatör Basketbol Federasyonu (FIBA), uluslararası karşılaşmaları yönetmek
amacıyla,
20 Haziran 1932'de
İsviçre'nin
Cenevre şehrinde
İsviçre,
Yunanistan,
İtalya,
Portekiz,
Arjantin,
Romanya ve
Çekoslovakya Basketbol Federasyonları'nın
işbirliği ile oluşturulmuştur. FIBA her dört yılda bir, Olimpiyat Oyunları'nın
düzenlendiği şehirde toplanarak, basketbolu daha çekici hale getirmek için
gerekli kural değişikliklerini yapmaktadır.
Avrupa Basketbol
Şampiyonası 1935 yılında başlamış olup,
2 yılda bir düzenlenmektedir. Amatör bir spor dalı olarak basketbol, ilk kez
1936'da
Berlin'de düzenlenen
Olimpiyat Oyunları'na dahil edilmiştir.
1951 yılında başlayan Erkekler Dünya
Şampiyonası'nı
1953'te Bayanlar Dünya
Şampiyonası izlemiş, Olimpiyat Oyunları'na basketbol dalında bayanlar ilk kez
1976'da katılmışlardır. Avrupa ligi ise 1995-96
sezonunda başlamıştır.
Wikipedia
